بررسی سیتوژنتیکی برخی از گونه های لاله واژگون (sp. fritillaria) ایران

تعداد 5 گونه (14 اکوتیپ) گل لاله واژگون (5 گونه مختلف از جنس fritillaria) با روش اسکواش و استواورسئین 1% (w/v) مورد ارزیابی کاریوتیپی قرار گرفتند. پارامترهای کروموزومی و کاریوتیپی شامل طول بازوی کوتاه و بلند،‏ طول و حجم کروموزوم،‏ نسبت بازوها،‏ r-value،‏ طول نسبی کروموزوم (rl)،‏ درصد شکل کروموزوم،‏ اختلاف دامنه طول نسبی،‏ درصد شکل کلی کاریوتیپ،‏ شاخص های تقارن،‏ سانترومری و‏ پراکندگی، طول کل کروماتین‏ و ضریب تغییرات محاسبه شد. تجزیه واریانس داده ها تفاوت معنی داری بین گونه ها از نظر پارامترهای طول بازوی کوتاه (s)، طول بازوی بلند (l) و تقارن‏ سانترومری (ci%) و اکوتیپ (گونه) از نظر پارامترهای طول بازوی بلند (l) و حجم کل کروموزوم (tcv) نشان داد. تمام گونه ها دیپلوئید (24 = x2 =n 2) بودند و ماهواره ها از لحاظ تعداد (4-1 جفت) و اندازه µm) 01/3-27/1) متفاوت بودند که غالبا روی بازوهای بلند قرار داشتند. میانگین طول کروموزوم ها در گونه ها µm 85/16 (mµ 63/18-20/14) تعیین گردید. چهار نوع کروموزوم "m"، "sm" ، "st" و "t" فرمول های کاریوتیپی مختلفی را تشکیل دادند: وجود کروموزوم اخیر برای اولین بار گزارش می شود. کاریوتیپ ها در گروه b3، b4 و a3 طبقه بندی استبینز و در 4 دسته متفاوت بر اساس دو شاخص a1 و a2 رومرو زارکو قرار گرفتند. با استفاده از شاخص های s%، cv% وdi ، گونه ها از نظر تقارن کاریوتیپی متفاوت بودند:s1 نامتقارن ترین و s3 متقارن ترین کاریوتیپ، شناخته شدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای ،گونه ها در 3 گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل s1،s5، گروه دوم s4 وs2 ، گروه سوم s3 بود. این مطالعه تنوع درون و بین گونه ای در گل لاله واژگون مورد مطالعه را نشان می دهد.